Βοηθάει στην ανάπτυξη των κατάλληλων κινητικών δεξιοτήτων, σε κάθε ηλικία. Γι’ αυτόν το λόγο, η εργοθεραπεία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το παιχνίδι αλλά και την οργάνωση στο χώρο και το χρόνο.
Πιο αναλυτικά, παραθέτουμε τους βασικούς τομείς με τους οποίους ασχολείται ένας εργοθεραπευτής:
Αδρή κίνηση:
(αφορά κινήσεις που για να γίνουν χρησιμοποιούνται οι μεγάλοι μύες του σώματος)
- Τρέξιμo
- Να κλωτσά και να πιάνει μπάλα (στοχευμένα)
- Ισορροπία
- Οργάνωση κινητικού συντονισμού (π.χ. να περνά εμπόδια, να ακολουθεί συνθέτες κινητικές εντολές)
Λεπτή κίνηση:
- Έλεγχος καρπού – βραχίονα
- Σύλληψη μολυβιού
- Χειρισμό ψαλιδιού
- Οπτικοκινητικό συντονισμό (π.χ. να περνά χάντρα σε κορδόνι)
- Γραφοκινητικό συντονισμό (π.χ. να ζωγραφίζει σε πλαίσιο, να αντιγράφει σχήματα)
Γνωστικός – Αντιληπτικός τομέας:
- Οπτική – ακουστική μνήμη
- Συγκέντρωση / Προσανατολισμός στον χώρο και στον χρόνο
- Οπτική αντίληψη (πώς να κάνει ένα puzzle)
- Επίλυση προβλήματος
Δραστηριότητες καθημερινής ζωής:
- Ένδυση – απόδυση
- Σίτιση (πως κρατάει το κουτάλι)
- Αυτοεξυπηρέτηση
Κοινωνικοποίηση:
- Κοινωνική συμπεριφορά (παρορμητικές αντιδράσεις, αδυναμία συμμετοχής σε συζήτηση, δυσκολία τήρησης κανόνων παιχνιδιών)
- Ανάληψη πρωτοβουλίας
- Αυτοεκτίμηση
Αισθητηριακή ρύθμιση:
Η αισθητηριακή ρύθμιση πραγματοποιείται μέσω της αισθητηριακής ολοκλήρωσης. Η αισθητηριακή ολοκλήρωση είναι μια εγγενής νευρο-βιολογική διαδικασία που αφορά την ολοκλήρωση και αποκωδικοποίηση του αισθητηριακού ερεθίσματος στον εγκέφαλο.
Σε αντίθεση, η δυσλειτουργία της αισθητηριακής ολοκλήρωσης είναι μια διαταραχή κατά την οποία τα αισθητήρια δεδομένα δεν οργανώνονται κατάλληλα στον εγκέφαλο και αυτό μπορεί να προκαλέσει διάφορα προβλήματα στην ανάπτυξη, στην επεξεργασία της πληροφορίας και στη συμπεριφορά του παιδιού. Ορισμένα παιδιά έχουν υπό ή υπέρ ευαισθησία σε ορισμένες υφές, μυρωδιές, χρώματα, κλπ. Αυτού του είδους την ευαισθησία τη συναντούμε συχνά σε διαταραχές αυτιστικού φάσματος, αλλά και από μόνη της.
Η εργοθεραπεία μέσω πολλαπλών αισθητηριακών ερεθισμάτων απευαισθητοποιεί το παιδί και το «ρυθμίζει», ώστε να δέχεται πιο ομαλά παρόμοια ερεθίσματα και να είναι πιο ανεκτικό σε αυτά.
Από ποια ηλικία μπορούμε να διαπιστώσουμε αν το παιδί χρειάζεται κάποια παρέμβαση;
Πρόκειται για τη πρώιμη παρέμβαση, η οποία είναι η εξειδικευμένη βοήθεια που εφαρμόζεται από ειδικούς θεραπευτές (ειδικούς παιδαγωγούς, εργοθεραπευτές, λογοθεραπευτές) και παρέχεται σε παιδιά που παρουσιάζουν καθυστέρηση σε έναν ή περισσότερους τομείς της ανάπτυξης (γνωστικό, γλωσσικό, κινητικό, κοινωνικοποίηση και αυτοεξυπηρέτηση).
Απευθύνεται σε παιδιά προσχολικής ηλικίας (έως 5 ετών) και ως στόχο έχει τον εντοπισμό και την ανάπτυξη των τομέων εκείνων στους οποίους διαπιστώνονται οι δυσκολίες, καθώς και τη βελτίωση των ελλειμματικών δεξιοτήτων. Η σημασία της πρώιμης παρέμβασης, εφόσον κριθεί απαραίτητη η εφαρμογή ενός τέτοιου προγράμματος, είναι καθοριστική καθώς έχει παρατηρηθεί ότι παιδιά με καθυστέρηση στα αναπτυξιακά στάδια κατά την προσχολική ηλικία, αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες ή δυσκολίες στο λόγο όταν εντάσσονται στο σχολικό πλαίσιο.
Πότε ένα παιδί ενδέχεται να χρειάζεται πρόγραμμα πρώιμης παρέμβασης;
- Ανήκει σε ομάδα «υψηλού κινδύνου» (πρόωρος τοκετός, λιποβαρές, περιγεννετικές επιπλοκές)
- Ως βρέφος καθυστέρησε να κατακτήσει θεμελιώδη αναπτυξιακά στάδια (στήριξη κεφαλιού, στήριξη σε καθιστή θέση, βάδιση, πρώτη ομιλία)
- Υπάρχει κάποιο διαγνωσμένο πρόβλημα ή αναπηρία
- Υπάρχει κληρονομικότητα στο οικογενειακό περιβάλλον
- Κατακτά τις δεξιότητες με πιο αργούς ρυθμούς σε σύγκριση με συνομήλικα παιδιά (αντιληπτικό, γνωστικό, κινητικό, γλωσσικό, κοινωνικό, συναισθηματικό τομέα)
- Δεν κατανοεί απλές εντολές και δεν ακολουθεί απλές οδηγίες
- Δυσκολεύεται ή αδυνατεί να αυτοεξυπηρετηθεί (ντύσιμο, τουαλέτα κλπ.)
Συγκεκριμένα, όσον αφορά τη εργοθεραπεία, εάν το παιδί σας παρουσιάζει τρείς ή και περισσότερες από τις παρακάτω δυσκολίες τότε θα ήταν καλό να απευθυνθείτε για μια εργοθεραπευτική αξιολόγηση:
- Δε παίζει με παιχνίδια της ηλικίας του
- Δυσκολεύεται να αυτοεξυπηρετηθεί
- Έχει ελαττωμένο μυϊκό τόνο (μοιάζει αδύναμο)
- Είναι αδέξιο
- Πέφτει εύκολα κάτω
- Τρακάρει πάνω σε άλλους ή σε έπιπλα
- Δυσκολεύεται να υπολογίσει καλά την θέση του σώματός του στον χώρο (χτυπάει εύκολα)
- Σπάει συχνά τα παιχνίδια του
- Δε του αρέσει να χοροπηδάει, να κάνει κούνια
- Δυσκολεύεται να ζωγραφίσει μέσα σε γραμμές, να κάνει πάζλ, να κόψει με το ψαλίδι στο Νηπιαγωγείο
- Υπάρχει εμφανής καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας
- Η ομιλία του είναι δυσνόητη, δεν αρθρώνει σωστά
- Είναι πολύ υπερκινητικό, δεν μπορεί να ησυχάσει
- Είναι πολύ παθητικό, πάρα πολύ ήσυχο και αποτραβηγμένο
- Δε του αρέσει το μπάνιο, το κόψιμο των νυχιών ή το κούρεμα των μαλλιών
- Δε του αρέσει να το παίρνουν αγκαλιά
- Είναι πολύ ευαίσθητο σε οσμές, γεύσεις, θορύβους ή αγγίγματα
- Αποφεύγει την παιδική χαρά
- Έχει δυσκολίες στον ύπνο
- Έχει δυσκολίες στο φαγητό, λερώνεται υπερβολικά ή δεν τρώει κάποιες βασικές τροφές
- Δε μπορεί να συγκεντρωθεί ή συγκεντρώνεται υπερβολικά σε δραστηριότητα με αποτέλεσμα να μην μπορεί να μεταβεί σε άλλη
- Χρειάζεται περισσότερη εξάσκηση από άλλα παιδιά για να μάθει καινούρια πράγματα
- Αντιστρέφει γράμματα και αριθμούς, δεν αφήνει διάστημα μεταξύ των γραμμάτων και λέξεων όταν γράφει
- Ο γραφικός του χαρακτήρας είναι πολύ κακός
- Κουράζεται εύκολα κατά την σχολική του εργασία
- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει προφορικές οδηγίες
- Έχει ελαττωμένη αυτοπεποίθηση
- Δυσκολεύεται να κάνει φίλους της ίδιας ηλικίας, προτιμά να παίζει με μεγαλύτερα ή μικρότερα παιδιά
